“Mocno stłoczeni jeden przy drugim, brat przy bracie, przyjaciel przy przyjacielu, sąsiad przy sąsiedzie, znosili ze stoickim spokojem uderzenia i poniżenia. Jeśli nienawiść mogłaby zniszczyć świat, wówczas nienawiść, która paliła się w ich oczach, zmieniłaby wszystko w proch” [Symcha Guterman] Zapraszamy do obejrzenia trailera filmu […]
🇵🇱 27 stycznia 2021 r., obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Tradycyjnie już, odpowiadając na coroczny apel Fundacji Shalom, zapraszamy wszystkich płocczan do zapalenia świec w oknach o godzinie 18.00 na znak upamiętnienia ofiar Holokaustu. Naszym obowiązkiem jest pamięć. Nigdy więcej. 🇬🇧 27 January […]
Information in English: JewishPlock.eu
W roku 2021 przypada 80. rocznica likwidacji płockiego getta. Pierwsza deportacja płockich Żydów miała miejsce 21 lutego 1941 roku, ostatnia – 1 marca tego roku. Chcąc upamiętnić te dni, kiedy ok. 10 tysięcy Żydów zostało wywiezionych przez Niemców do obozów pracy i zagłady, Fundacja Nobiscum przygotowała trzy wydarzenia.
Premiera filmu W otchłań cieni
21 lutego 2021 r., godz. 18.00
Strony jewishplock.eu, fundacjanobiscum.eu oraz kanały fundacji na Facebooku
W dniu 21 lutego 1941 roku we wczesnych godzinach rannych otoczono żydowską dzielnicę i SS-owcy zaczęli wypędzać biciem Żydów z ich mieszkań. Pierwszą fazę wysiedleńczą obserwowałem z okna naszego mieszkania. Wypędzonych z mieszkań Żydów bito strasznie i pędzono do ciężarówek. Na ulicach leżało wielu ludzi bez znaków życia. Klapy ciężarówek nie zostały opuszczone, a przy obu jej stronach stali SS-owcy z pałkami i bili wchodzących, tak że przed ciężarówką utworzyło się naturalne wejście na wóz z ciał ludzkich. Wszelkie bagaże odebrano nam przed wejściem na wóz. Pamiętam, że w dniu wysiedlenia był straszny mróz, a wielu ludzi na ciężarówkach było w samej bieliźnie. Na każdej ciężarówce było około 35-40 osób, wepchniętych jak sardynki. [Izaak Zemelman]
Autorami filmu są Gabriela Nowak-Dąbrowska i Piotr Dąbrowski z Fundacji Nobiscum. Na produkcję składają się fragmenty wspomnień płockich Żydów, ktorzy przeżyli deportację z płockiego getta, m.in. Symchy Gutermana, Adama Neumana-Nowickiego, Izaaka Zemelmana, Temy Lichtensztajn, a także materiały archiwalne oraz specjalnie na tę okazję zanimowane rysunki autorstwa Jakuba Gutermana, płocczanina, utalentowanego artysty i znanego wielu mieszkańcom naszego miasta dobrego ducha Płocka.
Tytuł filmu nawiązuje do wiersza Symchy Gutermana “Moja wiara”.
Film dostępny będzie w wersji polskojęzycznej, z polskimi oraz angielskimi napisami.
Wystawa wirtualna Żydzi płoccy 1939-1945
Premiera wystawy: 21 lutego 2021 r., godz. 18.00
Strony jewishplock.eu, fundacjanobiscum.eu oraz kanały Fundacji Nobiscum oraz Płockiej Galerii Sztuki na Facebooku
Przed II wojną światową w Płocku mieszkało niemal 10 tysięcy Żydów. Odgrywali oni istotną rolę w życiu społecznym, kulturalnym i gospodarczym miasta. Współtworzyli historię Płocka przez ponad 700 lat. Wybuch II wojny światowej sprawił, że ich świat przestał istnieć. Wystawa wirtualna zatytułowana “Żydzi płoccy 1939-1945”, przygotowana przez Fundację Nobiscum we współpracy z Płocką Galerią Sztuki, przypomni najważniejsze informacje dotyczące losów płockich Żydów w okresie II wojny światowej. Materiały zaprezentowane na wystawie pochodzącą m.in. ze zbiorów Towarzystwa Naukowego Płockiego, Ghetto Fighters House, Archiwum Państwowego w Płocku, Biblioteki Narodowej, Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz zbiorów prywatnych.
Autor: Gabriela Nowak-Dąbrowska
Koncepcja graficzna i wykonanie strony: Piotr Dąbrowski
Partner projektu: Płocka Galeria Sztuki
Wystawa dostępna będzie w wersji polsko-, oraz angielskojęzycznej.
Projekt edukacyjny To wydarzyło się tu, gdzie stoisz
21 lutego – 1 marca 2021 r.
Przestrzeń ulicy Józefa Kwiatka w Płocku
Jak często mieszkając, załatwiając różne sprawy czy oczekując na przyjazd autobusu zastanawiamy się nad losem blisko 10 tysięcy ludzi, którzy na przełomie lutego i marca 1941 roku zostali brutalnie wysiedleni z płockiego getta, a dokładnie z ulicy Kwiatka, dawnej Szerokiej? W 80. rocznicę deportacji płockich Żydów Fundacja Nobiscum pragnie przypomnieć o tym wydarzeniu poprzez realizację projektu edukacyjnego w przestrzeni ulicy. Na planszach informacyjnych znajdą się zdjęcia i informacje, a także kody QR umożliwiające przejście do stron internetowych z wystawą wirtualną Żydzi płoccy 1939-1945 oraz filmem W otchłań cieni.
Więcej szczegółowych informacji na temat naszych projektów niebawem!
🇵🇱 Fragment panoramy Wyszogrodu z majestatycznie wznoszącym się nad miasteczkiem nieistniejącym już dziś budynkiem synagogi – to zapowiedź nowego projektu realizowanego przez Fundację Nobiscum. Zaczynamy oficjalnie pracę nad nowym, dwujęzycznym przewodnikiem: “Śladami Żydów Mazowsza”! ✡️ Przewodnik zaprezentuje synagogi, cmentarze żydowskie czy mykwy, ale również budynki, […]
🇵🇱 Publikacja pt. “Wychodząc z niepamięci. Żydowskie rodziny przedwojennego Płocka” to nowe wydawnictwo Fundacji Nobiscum przygotowywane dzięki dofinansowaniu Miasta Płock, które umożliwi poszerzenie wiedzy o płockiej społeczności i rodzinach pochodzenia żydowskiego. W publikacji zostanie zaprezentowanych 100 unikatowych fotografii dokumentujących dzieje płockich rodzin pochodzenia żydowskiego wraz […]
For an English version click here: jewishplock.eu
W niedzielę 1 marca 2020 r. mija 79 rocznica ostatniej deportacji Żydów z płockiego getta. Fundacja Nobiscum zaprasza tego dnia o godzinie 18.00 do Płockiej Galerii Sztuki na premierę swojego trzeciego wydawnictwa – książki „Tema. Wspomnienia z czasów Zagłady” stanowiącej zapis rozmów Temy Lichtensztajn z jej wnukiem, Joshuą Newmanem, a także audiowizualną prezentację projektu „Pamięć. Płock 1939” stanowiącego efekt ponad półrocznej kwerendy mającej na celu imienne upamiętnienie wszystkich płocczan żydowskiego pochodzenia zamieszkujących nasze miasto na początku II wojny światowej. Specjalne fotografie na potrzeby prezentacji wykonała Among Scratches. Premierze towarzyszyć będzie koncert zatytułowany „Zachor” w wykonaniu płockiego projektu 3kropki.
Książka „Tema. Wspomnienia z czasów zagłady”:
W 2020 roku obchodzimy 75. rocznicę zakończenia II wojny światowej. Z tej okazji Fundacja Nobiscum publikuje książkę „Tema. Wspomnienia z czasów zagłady”, będącą szczególnym zapisem wspomnień płocczanki Temy Lichtensztajn – świadka niemieckich zbrodni, któremu udało się przeżyć Holokaust.
Tema Lichtensztajn (1918–2008) urodziła się w Warszawie, z początkiem lat 30. jej rodzina zamieszkała w Płocku. Ojciec Temy, Jakub Zylbersztajn prowadził tu zakład stolarski w nieistniejącym już domu przy ulicy Kolegialnej 27, gdzie jego rodzina mieszkała do początku września 1940 roku. Zylbersztajn rezentował swoje wysoko cenione przez płocką klientelę meble na wystawie „Sztuka Płocczan” w 1932 roku. Po ukończeniu szkoły (była absolwentką Żydowskiego Gimnazjum Humanistycznego), aż do wybuchu wojny, Tema pracowała jako biuralistka. Wybuch II wojny światowej zmienił nieodwracalnie życie rodziny Zylbersztajnów. Pod koniec 1940 roku Tema wraz z rodzicami i siostrą Felą znalazła się w płockim getcie. W lutym 1941 roku Zylbersztajnowie zostali wysiedleni do getta w miejscowości Jadów, a stamtąd do Starachowic i Bodzentyna. Rodziców Temy, Jakuba i Frajdę, deportowano następnie do obozu pracy w Radomiu, potem do Auschwitz. Jakub trafił później do Dachau, Frajda do Bergen-Belsen. Tema i Fela pracowały w fabryce amunicji w Starachowicach. Tam poznały Jana Cioka z pobliskiej wsi Wąchock, który pomógł młodym kobietom w ucieczce i znalezieniu schronienia w domu Teofila Nowaka ze wsi Bronkowice. Teofil Nowak i jego rodzina pomogli wrócić do zdrowia chorej na tyfus Feli i załatwili jej dokumenty, które umożliwiły jej podjęcie pracy w Niemczech. Tema została u Teofila Nowaka do końca wojny, przejęła rolę gospodyni domu, opiekowała się jego synem. W pomoc Temie i Feli zaangażowana była także siostra Teofila – Helena Senderska. 21 listopada 1993 roku Yad Vashem uznał Jana Cioka, Teofila Nowaka i Helenę Senderską za Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Po powrocie do Płocka, niedługo po wyzwoleniu, Tema związała się z Dawidem Lichtensztajnem – znajomym sprzed wojny, zegarmistrzem. Wyjechali do Niemiec, następnie do Szwecji, gdzie wzięli ślub, zaś w 1951 roku wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych.
Publikacja wspomnień Temy, w formie wywiadu, którego udzieliła w 1994 roku swojemu wnukowi Joshui Newmanowi, to próba ocalenia od zapomnienia wojennych doświadczeń jednej z rodzin żydowskich związanych z Płockiem, zarazem doświadczeń płocczanki, która przez całe życie nosiła w sobie tragiczne wspomnienia, którymi nie potrafiła dzielić się z nikim spoza rodziny. Jak zaznacza Joshua Newman we wstępie do wywiadu, po premierze filmu Stevena Spielberga „Lista Schindlera”, jego ekipa filmowa nagrała dla archiwum, które stworzył reżyser, część wspomnień Temy, jednak wiele z epizodów, które pojawiły się podczas jej rozmowy z wnukiem, nigdy nie trafiło na archiwalne taśmy, ze względu na zrozumiałą trudność, jaką sprawiała jej rozmowa z obcymi ludźmi o tak trudnych doświadczeniach.
Fundacja Nobiscum opublikowała książkę w ramach prowadzonej odpłatnej działalności pożytku publicznego. Książka będzie dostępna w sprzedaży od dnia premiery.
Projekt „Pamięć. Płock 1939”:
Z około 9 tys. osób pochodzenia żydowskiego mieszkających w Płocku przed wybuchem II wojny światowej, ocalała zaledwie garstka. Mówiąc o tych mrocznych czasach posługujemy się liczbami, często zapominając, że stoją za nimi konkretni ludzie. Mężczyźni, kobiety i dzieci. Co jakiś czas w przestrzeni publicznej wyrastają ważne, potrzebne i mądre projekty, które stanowią dla nas motywację do podejmowania nowych wyzwań. Z inspiracji inicjatywą Dariusza Popieli “Ludzie, nie liczby” oraz przedsięwzięciem Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN” – “Lublin. 43 tysiące” Fundacja Nobiscum zrealizowala projekt „Pamięć. Płock 1939”, ktorego celem jest imienne upamiętnienie wszystkich mieszkańców miasta Płocka żydowskiego pochodzenia, którzy zginęli w Holokauście, a o których informacje można odnaleźć w dokumentach archiwalnych z okresu II wojny światowej. Efekty tej ogromnej kwerendy, przeprowadzonej przez Gabrielę Nowak-Dąbrowską, wiceprezeskę Fundacji Nobiscum, opublikowane zostaną z początkiem marca 2020 roku na prowadzonej przez fundację stronie JewishPlock.eu. Zanim to jednak nastąpi, zaprezentujemy je 1 marca w formie multimedialnej, która prócz nazwisk płockich Żydów oparta została o specjalnie wykonane z tej okazji fotografie autorstwa Among Scratches.
fundacjanobiscum.eu/pamiec-plock-1939/
www.facebook.com/AmongScratches/
3kropki:
Projekt solowy płocczanina Krzysztofa Piotrowskiego, gitarzysty zespołu Schrottersburg. Podczas premiery książki i projektu artysta zagra specjalnie przygotowany na tę okazję materiał zatytułowany „Zachor”, inspirowany historią lokalnej społeczności żydowskiej i dedykowany płockim Żydom, którzy zginęli w czasie Holokaustu.
www.facebook.com/3kropki-113179249233215/
🇵🇱 Mykwa, która istniała jeszcze zanim powstał piękny budynek będący dziś siedzibą Płockiej Galerii Sztuki. Kamienica, w której mieściła się siedziba Towarzystwa Opieki nad Dziećmi Żydowskimi oraz Schroniska dla Bezdomnych Dzieci Żydowskich. Prawdziwy dom rabina – w odróżnieniu od nazywanego tak popularnie budynku przy ulicy […]
(PL) Fundacja Nobiscum serdecznie zaprasza na wystawę planszową “Żydowski hrabia. Rzecz o Stanisławie Posnerze”, którą tym razem będziemy mieli przyjemność zaprezentować w sali wystawienniczej Miejskiego Centrum Kultury w Płońsku gościom III Festiwalu Kultury Żydowskiej w mieście Ben Guriona (program festiwalu tutaj: mckplonsk.pl) W ubiegłym roku […]
🇵🇱 Od 19 września w Galerii P w Urzędzie Miasta Płocka dostępna będzie wystawa planszowa Józef Kwiatek i jego ulica, którą Fundacja Nobiscum zrealizowała w związku z przypadającą w tym roku 145. rocznicą urodzin Józefa Kwiatka (1874-1910).
Wystawa została przygotowana w oparciu o materiały źródłowe dostępne w zasobie Archiwum Państwowego w Płocku, Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Żydowskim Instytucie Historycznym im. E. Ringelbluma oraz w Towarzystwie Naukowym Płockim i archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Płocku.
Wystawa w przekrojowy sposób opowiada o dziejach najważniejszej ulicy żydowskiej przedwojennego Płocka: ciekawostki związane z życiem ulicy, sylwetkami wybitnych płocczan, przeplatają się ze wspomnieniami mieszkańców i rodzinnymi pamiątkami.
Ważną częścią wystawy są fotografie płocczanina Tomasza Jacka Gałązki prezentujące ulicę Kwiatka, które zostały udostępnione Fundacji dzięki uprzejmości dyrektora Archiwum Państwowego w Płocku Tomasza Piekarskiego.
Projekt realizujemy dzięki dofinansowaniu ze środków Miasta Płocka.
Wystawa czynna będzie do 6 listopada 2019 r.
🇬🇧 On September 19, a board exhibition entitled Józef Kwiatek and his street, which the Nobiscum Foundation has realized in connection with the 145th anniversary of birth of Józef Kwiatek (1874-1910), will be opened at the P Gallery in the Płock City Hall.
The exhibition was prepared based on source materials available in the State Archives in Płock, the Central Archives of Historical Records in Warsaw, the Central Archives of Modern Records in Warsaw, the Emanuel Ringelblum Jewish Historical Institute as well as the Płock Scientific Society and the archives of the Provincial Office for the Protection of Monuments in Płock.
The exhibition tells the history of the most important Jewish street of pre-war Płock: facts related to everyday life and outstanding Płock citizens are intertwined with memories of residents and family souvenirs.
An important part of the exhibition are photographs of Tomasz Jacek Gałązka from Płock (one of them above) presenting Kwiatka Street, which were made available to the Foundation courtesy of the director of the State Archives in Płock Tomasz Piekarski.
We implement the project thanks to the funding received from the City of Płock.
The exhibition will be open until November 6, 2019.
🇵🇱 II wojna światowa przyniosła zagładę płockich Żydów. W lutym i marcu 1941 roku okupanci hitlerowscy deportowali do niemieckich obozów koncentracyjnych około 10 tys. Żydów z Płocka i pobliskich miejscowości. Z około 9 tys. osób pochodzenia żydowskiego mieszkających przed wybuchem wojny w Płocku, ocalała zaledwie […]
